SA SCOMUNIGA DE PREDI ANTIOGU: Testo
Pòpulu de Masuddas,
chi a s’ora de acuiai
is cabonis e is puddas
basseis a scrucullai,
5.donaimia atentzioni
po totu su chi si nau,
si ap’ a tènni arrexoni
de cicai is crabas mias,
ca funt giai duas bias
10.chi dd’apu fatu notòriu
e custu at èssi su de tretzu
e ùtimu monitòriu.
Po chi nisciunu perou
no potzat allegai
15.ni chi si ni chi no,
avrincus de ignoràntzia
du torraus a manastai
sagundu sa costumàntzia
po òdrini de Munzannori.
20.Po cuddus chi no ddu scint,
obrascendi a sa dia binti
de su mesi chi ddui est bassiu,
in una noti de scuriu
faci a su spanigadroxu
25.a is duas oras po is tres
fuant prus de cincu o ses,
chi, a pistola e a scupeta,
passaus funt in Gennereta,
s’eca ant assatillau
30.e is crabas i nd’ant liau
de mimi su Vicàriu;
chi est sagundu su sumàriu chi
ddui at fatu me in Cùria
su missennori Notàriu,
35.ca totu andat a tanori
de su chi at arrellatau
gopai Ninni su majori
cun totus is barracellus
e sagundu s’arrasutau
40.de su Giugi dellegau
de custa cumunidadi,
chi in drotina e sabiori
un antru no ddu i nd’adi.
45.is crabas fuant doxi
sentze chi sianta contadas
cuatru brabeis angiadas
i atras tres allatantis
chi cincu dis a innantis
50.po èssiri tropu pitias
i si ddui fuant istruias.
Ddui fut un angionedhu
sentza de tènniri s’annu,
chi a pàsciri, su scuredhu,
55.no podiat mancu bassiri,
ca ddi luxiat su piu
de cantu fut grassu,
ni a de noti ni a de dì.
Ddui fut su crabu mannu,
60.ddui fut su mascu de ghia
e un antru chi ndi teniat
chi dònnia annu, po Pasca,
sentze nienti de malu,
a una gomai mia
65.ndi fadia s’arregalu.
E po tali sinnali
potànt is pegus mius
totus sa guturada.
Potàt su crabu sou
70.po chi èssiri fatu scidu
sonalla e pitaiolu.
Su tontu! A no àiri sonau
candu ndi dd’ant liau,
ca ndi fuia bassiu
75.cun sa daga e is trumbonis,
ca si ant èssiri cagau
po fintzas is cratzonis.
Bastat, sigaus a nai
ca no mi bollu imbidrigai:
80.is brabeis fuant nieddas
e potànt po sinnali
is origas ispitzadeddas;
fuant is angioneddus
bellus i arrufadeddus
85.e po èssiri cannotus
fuant sentze coa
i a corrixedhus trotus.
Is mascus fuant totus
de una manta e unu culori:
90.ddui ndi fut unu brabudu
e un antru incorradori
e po tali sinnali,
poita sémpiri atumbàt,
unu corru dh’amancàt.
95.Is crabas e i su crabu
fuant a lana amasturada,
piu longu e piu crutzu,
e totu acaddajonada;
unu solu dhui ndi fut
100.chi caminàt a tzopu
poita nci fut arrutu
a intru de unu garropu.
Una i nd’ant lassau
ca fut totu arrungiosa
105.screpada e tziddicosa.
E una strumbonada de balla
ddis ghetint a s’amuntu
ca po èssiri a su scuru
no potànt s’ogu puntu!
110.Ehi… chi mi ndi fuia acatau,
minci e chi si at parau
e potau a segus de carru,
ca si nd’iat fatu andai
sciutus, mannus e nieddus,
115.sentze ni conca ni crobeddus.
Bastat, torreus a passu,
ca no mi bollu annischitzai.
A prus de su chi apu nau,
chi casi mi scarescia,
120.ddui fut su mascu sanau,
ca dònnia annu ddu bocia
po santu Liberau,
e po tali sinnali fut
a manta pinturina
125.e potàt un ogu sciopau
de una puntura de ispina.
Ecu totu, in concrusioni,
su chi est mancau a mimi.
Bàsciu pena de scomunioni
130.e scomunioni majori
a is chi ant furau a s’arretori.
Po òdrini de Munsannori
is chi nd’ant pigau abetu
e ddu tenint in serchetu
135.funt totus obrigaus
a ndi fai relatzioni
in Cùria o in cunfessioni,
chini iat èssiri chi si bollat
a ddu dèpiri dannuntziai
140.est obrigau a marolla.
Pòpulu disdiciau,
temeràriu e prepotenti,
chi non lassas cosa in logu,
ascuta e poni menti
145.a su chi narat predi Antiogu,
asinuncas t’impromitu
chi t’apu a fàiri unu scritu
chi peri is arranconis,
sartus e bidatzonis
150.de bestiàmini e de lori
no ddui at a abarrai cambu,
ni messàju, ni pastori
(ohi, amomia, oddeu)
e chi totu sa bidda intera,
155.sentza nisciuna spera,
ddui at a cabai in prumu
e mannus e pitius
a sa bia de su fumu!
Pòpulu archiladori,
160.abbandonau de giai
de sa manu de su Criadori,
torrandi a penitèntzia!
Si miticoi no ti sbòddias
de is afàrius de cuscièntzia
165.incapas ti ddui tròdhias.
Ischi… ischi… Liori
Liori cun totu cantus is tiàulus.
Ma poita est chi si nd’arrieis?
Ma labai ca seis malus,
170.peus de bosatrus no ddui nd’at
e seis in comunidadi
una màniga de ladronis.
Ni brabeis e ni angionis
e ni bacas e ni bois
175.no podint campai
siat de bidda o siat stràngiu
ca donniunu boit intrai
me in su cuu de su cumpàngiu.
E ita tiàulu de manera,
180.e ita totu imprabastais?
I apustis s’annischitzais
ca si nci ghetant a galera:
a sa fruca iat èssiri mellus
e dd’iat a nàiri prus beni fatu
185.ca seis tantis mraxanis
e furuncus che i su atu,
imbidiosus de s’allenu
chi si ndi satint is ogus,
praitzosus che i su cani
190.ca bolleis bivi de fura
e sentza de traballai,
malandrinus sentza de contu
e i su chi parit prus tontu
i ndi boddit sa musca in s’àiri!
195.Minci a nca seis bassius
infangaus fintzas a bruncu
in dònnia soti de pecau:
minci e chini s’at isbiddiau!
Chini, malintentzionau,
200.si aunit cun tres o cuatru
bribantis che a issu etotu
e cicant s’unu i a s’atru
po ddu torrai a pediri,
chi no ddu podint bociri.
205.Chini, malu pentzadori,
bogat famas a su bixinu
narendu chi fradi Crispinu
a is oras prus serchetas
aturat fendu marietas
210.e i dd’iat agatau su crabu
gioghendu cun sa pobidda,
candu chi totu sa bidda
ddu depit arraspetai
ca arrancu de gunnedda
215.no ndi dh’at andau mai.
Cropu de anca seis arrutus!
E a mimi no m’eis bogau,
aici si ndi boghint is ogus
e i s’aba de su figau,
220.chi a mesudi tocau
i mi seu abarrau
aundi est gomai Prudèntzia
a fai su meigama,
candu chi sa scuredda
225.no potàt mancu dentis
e sentza de contai
atrus incumbenientis?
Seis bosatrus is bribantis,
bagadius e bagadias,
230.chi a sa muda i a su scuru
i nci besseis a manu muru
candu no ddu est babbai,
ca tengu fintzas bregùngia
de ddu nai me in s’artari.
235.Ohi… amomia scura!
A no iscis ca ddu est s’inferru,
a no tènniri paura
de cussa bèstia de Lutziferru!
E no ddu bieis pintau
240.ca potat su frucaxu
e sa coa de atzraxu
cun farruncas de intruxu?
Cadebai a Coixedda,
cun is corrus trotoxaus
245.e is ungheddas de molenti
a gropas de su tzrapenti
ca potàt seti concas
sentze contai is iscropionis
pìbaras e caborus
250.chi ddui nd’at a ceddonis.
E tigris e lionis
e cantu no ddui nd’at!
Cantu brabaridadi!
Mincidissu e ita giogu
255.ddui fait unu tiauleddu:
a su sessu femininu
i ddi ghetat prumu scallau;
a su sessu masculinu
ddi brintat una barrina
260.chi ddi passat me in sa schina
e si ndi ddi bogat in culu.
Ahi, ddui nd’at de tremi
e de fàiri oratzioni
mancai fessit unu bremi.
265.E non prangeis ancora,
ca seis totus crocobendi?
Sàtana, bessi a foras
de cussu fossu prefundu
e ingiriamidda a tundu
270.custa bidda de framassonis
e bogandeddus a truba
de peri is arranconis,
ca ti ddu cumandu deu:
poninceddis unu tarrori
275.a custa genti schirrioba
chi is domus s’isbéntuint
che i sa palla in s’axroba,
ca abbisòngiu est chi potint
su coru e su figau.
280.Ma ita mincialli chi seu:
a chini prèdicu deu?
A is truncus o a sa pedra?
Ma chi tzèrriu… (no, medra!).
E chi fut po un’arriabi
285.sa scomùniga papabi
ddis betu in su mamentu
e i nd’apu a fai scramentu
ca i nd’ant a tènniri pena
cantu ddui nd’at in s’inferru
290.in su culu de sa cadena.
Prestu, gopai Ninni Frori,
su sragastanu majori,
biteimindi is candebeddas,
labai ca funt tres
295.asuta de su faristou,
una groga e duas nieddas,
cumantzaiddas a allui
e giai chi seis igui
arregollei su brebriàriu,
300.totus is arrasponsòrius
e cun s’antifonàriu,
sa capa de pontificabi
s’asprassòriu e su missabi
e istrepus cantu ddui at,
305.ca deu gei tengu innoi
sa scritura de is Profetas,
is oratzionis serchetas
e is brebus de Salamoni,
is salmus sabatinus
310.cun un’àtera oratzioni
cosa chi apu fatu deu:
Àlfea, beta, àgios, o Teu,
mega, solfa, eleison, imas,
vànitas, còpua e gimas,
315.disperdìtio demoniòrum
lìburus de gomai Osanna,
chi ant a trèmiri che i sa canna
totus is contribulaus
virtus, psalmòrum martiritzaus,
320.e is iscritus de predi Jacu.
Imoi bos apu a fai biri
s’onnipotèntzia mia
cun totu sa teologia
chi potu ananti de is ogus,
325.chi ant a fueddai is tiàulus
mancai fessint a arrogus
e cun s’ornamentàriu,
istrumentu poderosu
de mimi su Vicàriu,
330.chi at a fàiri amoddiai
po totu su sparimentu
su coru prus atzraxau
e ddu depit annichilai
mancai fessit de stocu
335.o chi potit in piturras
su pilu che tzudda de procu.
A duncas incumantzeus:
siant iscomunigaus
e anatematitzaus
340.ab hòmine et làtae sentèntiae
interdìtae suspensionis
censura de ònnia incremèntzia
de scomunioni majori
chi ddi fessit fruminada
345.de sa Cùria de Arromas,
de totu sa cambarada
de is Pabas e Cadrinalis
cun totus is tzaramoneris;
ddu nau e d’arrapitu:
350.chi siant iscomunigaus
e anatematitzaus
totus is chi funt brintaus
in s’eca de su Vicàriu,
chi no ddui siat divàriu
355.in peruna professioni,
siat in gradu e cunditzioni;
siant iscomunigaus
e anatematitzaus
totus is capus de is ladronis…
360.crobetoris e ischidonis
(e po cussu in custa bidda
i nci at tanti bribantis…)
a chini scidiat e scidi
su chi mi nd’ant liau
365.e no dd’at arrellatau.
Siant iscomunigaus
e anatematitzaus
is chi ant donau agiudu
o calincunu cunsillu,
370.siat mannu o siat pitiu
siat babbu o siat fillu,
e candu si nau a totus
s’at a intendi de seguru
mascus e fèminas puru.
375.E si de is pegus mius
algunu nd’ant bociu,
at èssiri iscomunigau
chini totu nd’at papau,
siat a pràngiu siat a cena
380.e at a patiri sa pena,
cumenti chi èssiri pisciau
in su Sancta Santòrum,
nìhilis mutatiònis
percussione clericòrum,
385.ca chi mi èssiri scorriau
fatu a befa e acracaxau.
Siant iscomunigaus
e anatematitzaus
a chini nd’at fatu prexu,
390.siat acanta o siat atesu,
is chi si ndi funt arrisus
e is chi si nd’ant a arriri
e de manera chi
passit sa scomunioni
395.de is babbais a is mamais,
de generatzioni in generatzioni,
e po chi totus cantus
aturint beni ligaus
ddus intregu a Berzebù,
400.su cumandanti generali
de totus cantus is tiàulus,
po chi ddus acudat issu,
missus et mincidissus,
dracones et òmnes abissus
405.spìritus procellosus,
strèpitus et stridores dèntiun
blansphemàntium et stridèntium,
po chi siant abruschiaus
comenti abruschiant is procus,
410.supter, supra, inter et foris
in carbònibus desolatoris…
ca seu totu strologau
de candu mi nd’ant furau
is crabas e is brabeis.
415.Po chi no potzant prus
arrapinai faci a susu
chi mi ddus cabint a fundu
in tènebras interiores
po no biri prus su mundu.
420.Ddus trumentint dònnia dia
a mangianu e a meria
cun centu e unu martòriu
po chi tzerrint agitòriu.
E in finis de totu custu,
425.po chi mroxant de assustu,
ant èssiri de totu is crèsias
de is biddas e de Casteddu
tocadas a sonu de motu
is campanas a mateddu,
430.e de morus e de cristianus
de trucus e prubicanus,
e po èssiri de sinnali
i nci betu is candebeddas,
sa stoba e su missabi
435.e strepus cantu dhu at
po chi siant apatigaus,
e aici s’ant a apatigai,
fillus de perditzioni,
maledictus in igne eternum
440.cun malis et tentationis
et stercus demoniorum.
Tronus, lampus e stracia
e bentus de dònnia genia
ddus potzant acumpangiai
445.et in testimònium veritatis
siant cum malandrinis
aqua, sulfur et ignis,
et geennam sempiterna,
chi no sciu ita tiau at èssiri,
450.et cum òmnibus perdìtis,
de su chi apu nau innantis
diabòlibus et spìritis,
rumòribus et terremotus
tengant a bius i a motus
455.eorundem et ipsorum
per òmnia sècula seculòrum.
E ita pentzastis ca brullamu
o mi pigastis po macu
candu si predicamu?
460.No est nudha ancora su sciacu:
gei mi dh’eis a nai
totu sa chiriella
candu feti si scongiuru
cun cust’àtera bagatella
465.chi no dd’eis agatai
nimancu me in su Credu.
Imoi gei nd’eis a intendi
fràsias e maladitzionis
de s’annu de Mrechisedecu,
470.de candu in su traberecu
su babbu nostu Aramu
iat frastimau su fini
de Martini e de Gaini
cun totu s’arratza insoru.
475.Imoi bollu biri su coru
de su prus prepotenti,
chin’at èssiri aici balenti
de no si spiridai
de sa frotza de is frastimus
480.chi bos apu a brabatai:
sùrgite ùngues et àngues
et latrones et furuncos
repetunde de abitàculis
et in sòrdibus sordescant
485.et nunquam compungìmini
mòriant impenitentes
et non àmplius revertìmini,
sùrgite de aquilònibus
et òmnibus contemnìscite,
490.chi a tzichirriu de is barras
potzais isciampitai
et òculis sprepeddatis
de crobus e istoris
sint in còrnibus fruconatis
495.et Sàtanas a sinistris
quadrigentos comburescant
et mulìeres necaturas
ca funt eguas pibirudas
sentza de nisciunu arreparu,
500.disperdantur, percutiantur
malus genus viperarum.
Scimbulatis et legatis
hòminis et femìnibus
comenti mallant is bois.
505.Truncus i àstuas
boghint e pampas de fogu biu,
Cum fùnibus acollaturas
in speluncam sempiternam
nunqua foras fugaturas.
510.Sùrgite, Baalam, de fornàcibus,
totu cantu sa canàllia
crucifìgite latrones
qui Vicàrium furavèrunt
et òmnibus disperdìmini
515.nisi totum reliquìmini
unde, tunde, disurpare,
contristatus stimulàntium
nec quemque salvos fìeri
eorundem ac flagellis
520.ànimis et corpòribus
frigoris et tempestate fame,
siti et nuditate
et nunquam pace in eis,
po sémpiri acabeis.
525.Po totu su chi eis fatu
chi totus is canis de pratza
bos cruxant avatu
e si sigant aundi seis.
Una passada de tronus
530.bos abruxit bius e bonus
e fatus a mutzioni,
a ncu si nd’arruat sa domu
e si ndi boghint a marroni,
chi si biant caminendu
535.cun sa conca de su genugu
e in su caminu paris
bos isdollocheis su tzugu,
fatzais arrastu de crabu
i arrastu de mraxani,
540.si ndi tirit dònnia cani
un’ancodeddu de croxu
i a pedra su bixinau
si tirit a motroxu,
e dònnia borta chi andais
545.a cicai fèmina allena
po fai su mabi crabinu
cussa cosa chi potais
no i ndi dh’ogheis prus
e che is canis acrobaus
550.atureis totu e is dus.
Sèmpiri chi eis a bassiri
po fàiri aciapa o a pastorai,
is budellus innia etotu
si ndi potzant abasciari
555.e si pongiat unu bentu
chi bos pesit a bolari
che i sa folla de su sramentu.
A ncu fatzais unu satu
de sa punta prus in atu
560.chi si ndi boddant a cullera
e dònnia borta chi a su prossimu
eis a disigiai mabi
sa sàngia, fillus mius,
si ndi boghint a cungiabi
565.e pudesciais a bius.
Su priogu e su fàdigu
bos cruxat a muntoni
cumenti su grugulloni
ddui currit a su trigu.
570.Sèmpiri siais isconsolaus,
tristus, sentze acunortu,
unu fàmini bos bengiat
chi bosaterus etotu
bos cumantzeis a mùssius
575.e si bengat gana de atripari
a chini si donat a papari.
E po pòdiri deu cannòsciri
cust’arratza de furuncus
si bessant corrus de mascu
580.e ungheddas de mobenti.
Sàtana, bruta bèstia,
cun arràbiu e furori
si dongat sémpiri molèstia.
S’enemigu de su Sennori
585.bos tentit de manera
chi mamas, babbus e fillus
totus a cropus de obrada
bos segheis is cillus.
Aici at èssiri su fini,
590.aici at a mòrriri chini,
o cunsillau o imbiau,
is crabas i nd’at liau
e is brabeis de predi Antiogu,
chi paxi no at a tènniri
595.ni arraposu in logu.
Custu serbat po is mascus.
Ita apu a nai imoi
a is eguas colludas?
Minci e chini si at parau!
600.Gei nd’eis cundiu sa bidda
cun centumilla maneras
de lussùria e disonestadi!
Tengu fintzas bregùngia
de dhu nai me in s’artari:
605.si ndi andais a Casteddu,
ita a nca feis me inní?
Nant c’andais a srebí;
unu tiàulu, a bagassai!
E fintzas po tres arriabis
610.bos feis iscrapuddai
de pustis chi su sodrau,
su sennori cavalleri
bos ant apicigau
su mabi furisteri.
615.E imoi a intru de bidha,
ita manera est custa,
ita tiau de farrìngiu?
Totu su logu est prìngiu
e acanta de isciopai.
620.Candu mai custu s’est biu:
is bagadias angiadas!
Eguas de su dimòniu,
a nch’est su matrimòniu
e is cartas de isposai?
625.Minci e chini s’at isbidhiau
e potau a segus de carru!
E bos santu Luxori,
chi seis su protetori
e su santu miu diciosu,
630.chi seis tantu poderosu
in celu, in terra e mari,
fadeimiddu su favori:
chi totus de su puntori
mroxant conca a pari.
635.Mirai chi si ddu nau:
si est chi mi ddu feis tènniri,
po èssiri meraculosu
eis a cannosci a mimi.
Bos apu a fàiri una festa
640.mancai de cade de s’atza,
ddui at a èssiri dònnia arratza
de genti furistera,
ddu ad a benni po fintzas
mrachesus de Castedhu,
645.ddui at a èssiri brufessioni
cun suitu e tamburinu,
guetus e fogadoni.
Mirai, si miticoi
no m’alcantzais sa gràtzia,
650.no eus a andai ceta-ceta
cun èsperus e cumpretas,
e pigu a santu Cristou
e bos me in su nìciu
abarrais sou sou.
655.E un’àtera cosa puru:
bos fatzu abarrai
sentza de làntia a su scuru.
E bosaterus, becus futudus,
ancora seis tostaus?
660.Deu s’abetu, labai!
Ni cun santus, ni cun tiàulus
no nci brulleis meda,
asinuncas oi etotu
i nd’eis a torrai sa sceda,
665.e s’apu a biri a baceddus,
fatus a cancarroni,
morendu me in sa bia
sentza de cunfessioni.
O creestis ca brullamu?
670.Oh, ita mobentis chi seis!
Epuru gei ddu scieis
chi su caràtiri miu
tenit s’autoridadi
de torrai su motu a biu.
675.Ellus e duncas? Ita est custu?
Malìnnius e discannotus,
chi bolleis degumai
po fintzas is satzerdotus?!