SA DIE INTERNATZIONALE DE SA LIMBA NADIA

SA DIE INTERNATZIONALE DE SA LIMBA NADIA
di Francesco Casula
Oe 21 de freàrgiu si festat sa “Die internatzionale de sa limba materna”,detzidia dae sa Cunferèntzia Generale de s’Organizatzione de sas Natziones Unidas po s’Educatzione, sa Scièntzia e sa Cultura (UNESCO) in su mese de donniassantu de su 1999. Dae su 2000 s’afestat cad’annu, po amparare e balorizare sa diversidade linguìstica e culturale e duncas su blilinguismu e su plurilinguismu. Bene. Sa limba sarda arrischiat de si nche morrere. Non prus faeddada in familia (ca babos e mamas non l’imparant prus a sos figios/as, ca issos/as etotu gasi semper mancu l’ischint), s’unicu mediu pro l’imparare oe a sos pitzinnos est s’iscola. Chi duncas depet diventare bilingue. Comente bilingue depet diventare totu sa sociedade sarda. Cun sa parificatzione giurìdica e pràtica de su Sardu cun s’Italianu e, duncas cun s’ufitzializatzione. Ma custu est su puntu, (hic Rhodus hic salta) sa limba sarda non podet èssere ufutzializada (ne imparada in sas iscolas) sena unu istandard, lassende sa dialetizatzione de oe. E, sena istandard, e sena ufitzializatzione sa limba sarda est destinada a si nche mòrrere o a èssere cunfinada in carchi furrungone, in carchi festa folcloristica. O impreada pro nàrrere brullas, carchi paristòria o, si nono, paràulas malas, e frastimos. Deo so cumbintu chi oe, subra de s’istandardizatzione, pro lu nàrrere a sa latina: ”non est discutendum”. Ca ischimus bene chi sena s’unificatzione de s’iscritura, peruna limba si podet imparare in sas iscolas, si podet impreare in sos ufìtzios, in sos giornales, in sas televisiones, in sas retes informàticas, in sa publicidade, in sa toponomastica. Sena ufitzializatzione, pro nàrrere, in sos litzeos o in sas Universidades sardas, “cale Sardu” imparamus? E in sos giornales e in sas televisiones, chi allegant a totu sos Sardos, ite impreamus? Calincunu narat: faghimus duos istandard: unu pro su logudoresu e unu pro su campidanesu. Semus giai male unidos e cherimus galu ateras divisiones? E, in prus: pro ite duos e non tres, bator, deghe, 365, cantas sunt sas biddas sardas e su “dialetto”, s’allegatzu issoro? E in ue agabbat su campidanesu e in ue cumintzat su logudoresu? E esistit unu campidanesu e unu logudoresu o bi nd’at medas? Sa LSC no andat bene? La curregimus, la megioramus, la irrichimus: ma dae issa depimus mòere. Ca est s’istandard chi tenimus, a pustis de trinta annos de brias e de cuntierras subra de custa chistione. E sos “dialetos locales”? Chi sunt una richesa manna, non b’at perìgulu chi si nche mòrgiant? Est a s’imbesse: cun una limba ”istandardizada”, una limba chi siat una “cobertura” pro totus, est prus fatzile chi sigant a campare; sena limba istandart si nche morint peri issos.
 
 
 
 
 
 
Visualizzato da Francesco Casula alle 11:16
Invio
 
 
 
 
 
 
Scrivi a Francesco Casula
 
SA DIE INTERNATZIONALE DE SA LIMBA NADIAultima modifica: 2024-02-19T13:38:54+01:00da zicu1
Reposta per primo quest’articolo