MA SA LIMBA SARDA EST “GREZZA”?
Bi su nt galu medas isantalaos – no isco si prus tontos o maccos – chi galu pessant e narant chi sa limba sarda est “grezza”.
No ischint su chi narant. A s’imbesse: sa limba sarda est galantzina meda. Ca est mescamente limba de sentidu, de sonos, de musica. Limba de vocales. Duncas corporale e fisica e in su matessi tempus, aerea e lebia, fini e impalpabili. E sas vocales sunt pro su poete s’anima de sa limba, sunt s’acapiu, su ligongiu intre sa limba e su cantu; intre sa poesia, sa musica, su ritmu e su ballu.
E difatis in s’istoria sas lacanas intre sa poesia e sa musica e su ballu, sunt istadas semper debilis e isfumadas a tale puntu chi sos poetes antigos – sos aedos grecos pro assempru – no iscriiant poesias ma las cantaiant acumpagnendesi cun sa lira: no a casu naschit sa paraula “lirica” e aoidòs in grecu cheret narrere “cantore”.
Ma cantant peri Dante e Petrarca, Ariosto, Tasso e Leopardi. E sos cantadores sardos, mescamente sos improvisadores.
Cun cussa limba, su Sardu, chi in manera cuada e subliminale tenet in suta sentimentu e sensu, musica, ritmu e ballu. Mesche su ballu tundu: mamentu fadadu cando sa comunidade intrea, tot’umpare si pesat a ballare moendesi in circulu. E cun custu movimentu esprimit unu muntone de sinnos e de significados, simbulos e ritos: s’armonia de s’Universu, su movimentu de s’abba, su Nuraghe. E cun issu totu sa tzivilidade nuragica cun sa democratzia federalista e comunitaria, su refudu de su capu, de su gerarca, de su soberanu: ca sa Sardigna est istada semper atzefala amparende semper sa difesa de s’Autonomia e s’Indipendentzia de cada bidda.
Ma leghide custa poesia de Montanaru e a pustis m’azis a narrere si sa limba sarda est “grezza”.
It’est sa poesia?… Est sa lontana
bell’immagine bida e non toccada,
unu vanu disizu, una mirada,
unu ragiu ’e sole a sa fentana,
………………………………….
Unu sonu improvisu de campana,
sas armonias d’una serenada
o sa oghe penosa e disperada
de su entu tirende a tramuntana.
……………………………….
It’est sa poesia?… Su dolore,
sa gioia, su tribagliu, s’isperu,
sa oghe de su entu e de su mare.
………………………………..
Sa poesia est tottu, si s’amore
nos animat cudd’impetu sinceru,
e nos faghet cun s’anima cantare.
(Montanaru)