INTELLETUALES DE MANCA CONTRA A SA LIMBA SARDA.

INTELLETUALES DE MANCA CONTRA A SA LIMBA SARDA

di Francesco Casula

Oe sena standard non bi podet essere peruna ufitzializatzione e sena ufitzializatzione sa limba sarda est destinada a si che morrere o a esser confinada in carchi furrungone, in carchi festa paesana. O impreada pro narrer carchi paraula mala, brullas, beffas e ciascas, carchi paristoria o, mancari, irrocos e frastimos.
S’unica manera, oe, pro sarvare e valorizare sa limba sarda est s’ufitzializatzione. Deo isco bene chi medas non sunt de acordu cun custa positzione: puru intre cussos chi parent a favore de sa limba.
Difatis in custu casu su diciu latinu “Tertium non datur” non est assetiadu e no andat bene pro faeddare de sas positziones chi sunt in campu subra de sa Limba sarda: chi non sunt duncas duas ma tres. A sos favorevoles e a sos contrarios toccat de azunghere cuddos chi non narant emmo ma mancu nono de su totu, ma un’ispetzia de “Ni”.
Custa positzione carchi annu faghet, in medas cumbennius, est istada presentada gosi: ”Valorizatzione ei, uficializatzione nono”.
Cun issa sunt de acordu medas, mescamente professores de s’universidade sarda: una cedda intrea, unu grustiu meda mannu, gasi totu de manca.
Deo so cumbintu chi oe subra sa necessidade de s’istandardizatzione, pro lu narrer a sa latina:”non est discutendum”. Pro ite ischimus bene chi sena s’unificatzione peruna limba si podet imparare in sas iscolas, si podet impreare in sos ufitzios, in sos giornales, in sas televisiones, in sas retes informaticas, in sos medios eletronicos, in sa publicidade, in sa toponomastica.
In su tempus coladu, pro annos e annos custa tropera de intelletuales istatalistas teniant sa bibirrina de s’unidade nazionale, chi sa limba sarda ufitzializzada podiat amalezare e sciusciare e oe bogant imbetzes a pillu ateras dudas e arrenghescios, artziende ballas de pruere pro coglionare a sa zente.
Issos, sunt certu prus abistos de sos contrarios: ant istudiadu e duncas non podent denegare s’importu mannu de sa limba nadia in s’isvilupu de sas pessones; connoschent sos iscritos de Gramsci subra de su Sardu e puru sos linguistas italianos prus mannos comente a Giacu Devoto o a Tulliu de Mauro, ismentigandesi però chi ambos duos difendent su bilinguismu e duncas, pro sos sardos, sa limba sarda. Unu chi narat “ni” a sa limba sarda est Antonello Mattone de s’Universidade de Tatari, istoricu de manca chi at iscritu: “Sono d’accordo con certe forme moderate di bilinguismo, ma la lezione universitaria in sardo la trovo controproducente e ridicola. Oggi non avrebbe alcun senso utilizzare il Sardo come linguaggio scientifico, giacché esso nelle sue due grandi varianti, campidanese e logudorese, è una lingua di fatto rurale, che ha assimilato solo indirettamente i termini più propriamente legati alla vita e alla cultura cittadina”.
Sa bibirrina e s’arrenghesciu de sos academicos comente a Mattone est chi sa limba sarda no est capassa de faeddare de cultura urbana e scientifica e duncas de modernidade, pro ite su sardu diat essere solu limba de campagna, de sartu, de pastores e de massajos.
La pessat a sa matessi manera – paret chi si siat coidadosamente postu de acordu – un’ateru professore mannu, italianu custa borta, su linguista Alberto Sobrero, (In Introduzione all’Italiano contemporaneo”, Ed. Laterza, 2 voll.). Isse iscriet cun assentu, chi est giustu chi non si depant scaresciri, stramancare e burrai sas limbas locales ma “sarebbe assurdo o, nella migliore delle ipotesi, comico, pensare di usare le parlate locali per la matematica, la fisica e la filosofia”.
A custos chi pessant chi sas limbas locales – e duncas pro nois su Sardu – serbant pro allegare solu de contos de foghile o peus de burrumballimines e non de chistiones de importu mannu e de modernidade, rispondet unu semiologu comente a Stefano Gensini (In “Elementi di storia linguistica italiana”, Minerva Italica, Bergamo 1983). Issu, amentende Leibniz – filosofu e intelletuale tedescu mannu meda e importante ma pagu connotu – narat chi non b’est limba pobera chi non siat capassa de faeddare de totu. A sa matessi manera chistionant filosofos e linguistas comente a Ferdinand de Saussurre (In “Corso di linguistica generale”,Laterza, Bari,1983) o a Ludwig Wittgenstein (In “Osservazioni filosofiche” Einaudi, Torino,1983); ma mescamente, a ballallois comente Mattone e Gensini, respundit su prus mannu istudiosu de bilinguismu a base etnica, Joshua Aaron Fishman, (In “Istruzione bilingue”, Ed. Minerva Italica, 1972) chi iscriet gosi: “Ogni e qualunque lingua è pienamente adeguata a esprimere le attività e gli interessi che i suoi parlanti affrontano. Quando questi cambiano, cambia e cresce anche la lingua. In un periodo relativamente breve, qualsiasi lingua precedentemente usata solo a fini familiari, può essere fornita di ciò che le manca per l’uso nella tecnologia, nell’Amministrazione Pubblica, nell’Istruzione”

INTELLETUALES DE MANCA CONTRA A SA LIMBA SARDA.ultima modifica: 2023-10-19T07:00:08+02:00da zicu1
Reposta per primo quest’articolo