Subra su libru “Carlo Felice e i tiranni sabaudi” Unu meledu de Enrico Putzolu (conduttore televisivo ed esperto in lingua sarda)
Maistru Casula, cummente ddu naro deo chin simpatia e istima – isperende de fàghere cosa agradèssida -, pro is chi ancora non ddu connoschent est un’òmine, unu sardu, chi at intregadu agiumai totu sa vida a s’istùdiu de is tantas chistiones sardas chi sunt chistiones de unu raportu malàidu, o a su mancus palangadu, tortu a un’atza (pro fàghere un’eufemismu), intre s’Ìsula e sa Terramanna. Nàschidu in Ollollai, at istudiadu istòria e filosofia in s’universidade de Roma. A pustis laureadu at imparadu a is pitzocas e pitzocos de su litzeu, antis in Macumere e pustis in Casteddu 40 annos e prus. Militante polìticu, s’àndala ideològica cosa sua, chi curriat oru oru a is chistiones de su traballu e de is traballadores, dae is annos ’70, s’acostat a prus e prus a is chistiones de s’autodeterminatzione de is pòpulos, massimamente de su pòpulu sardu chi, narat issu, non bivet in cunditzione de libertade prena cunforma a is possibilidades chi tenet. Dae custa pigada de cuscèntzia sunt essidos a campu istùdios, fintzas fatos in paris cun àteros dischentes de is tantas chistiones sardas, chi agatamus pubblicados in sàgios e libros. Remonamus, intre is ùrtimas òperas, cussas a pitzus de is FÈMINAS E ÒMINES DE GABBALE DE SARDIGNA, una regorta de monografias a pitzus de is personàgios istòricos e modernos chi ant ismanniadu e esaltadu sa cultura isulana – un’òpera chi apo tentu su prègiu de pòdere insertare “a pìndulas” in sa trasmissione cosa mia de aprofondimentu “Logos de Logu” cun sa rubrica “Ite fiat su contu” chi amus aparitzadu. Bolet remonada puru Letteratura e civiltà della Sardegna, un’òpera de tres volùmenes chi nd’acrobat totu sa produtzione de literadura sarda dae su primìtziu – prus o mancu a oe 1000 annos -, finas a is ùrtimos tempus. Un’aina bella pro si torrare a crèere totus is chi si pensant chi su sardu est una limba pòbera de produtzione literària o chi siat de pagu balia. Custos ant a connòschere una realidade prena de poesia, cummente giai est nòdidu, ma fintzas de prosa e prus ancora de teatru chi nde tenimus formas medas e particulares, ultres a sa cummèdia, chi oe in die est s’iscena sa prus nòdida. Ma su libru chi incapas at furriadu su Maistru nostru dae “autore normale” a bardùfula, arrolliende dae un’atza a s’àtera de s’Ìsula, e pro fintzas in continente puru, est su libru chi semus presentende immoe: Carlo Felice e i Tiranni Sabaudi. Sa primu essida in su 2016 e dae s’ora, pro acudire a sa domanda, ant giai torradu a imprentare 5 bortas sa primu editzione e oe semus a sa de duas editzione in sa de 131 presentadas in presèntzia. Unu trabballu ditzosu chi pro more de s’interessamentu de àteros sardos de gabbale est aproliadu pro finas in sa bibbioteca de su Senadu in Roma, presetadu fiancu paris de Anthony Muroni (ex diretore Unione Sarda e a s’ora diretore de sa Bibblioteca de su Senadu) e de su Senadore Marilotti (5Isteddos). Ma arribbamus a su sutze. Ite podet èssere custu libru: pro mene un’aina de giudu, unu tzàpulu pro acontzare s’iscòrriu chi nos-àteros sardos baliamus in sa memòria comuna. Est su chi ammancat pro ischire de a berus su chi semus, e chie semus, est “quello che non ho” chi naraiat De Andrè cun sa boghe de su cabu pellerossa de sa pròpiu cantzone, ponende a cumparàntzia indianos de Amèrica e sardos pro èssere duas pòpulos acorrados e acovecados, totu e duos corpidos dae una disgràtzia prus manna: s’istramancu de sa memòria. Aici custu libru est prus a prestu una crae chi nos permitit de cumpudare e cumprèndere cussu bòidu de informatziones chi imparamus dae chi imbucamus in su sistema de istrutzione de s’iscola italiana; unu traste pro pòdere lèghere cuddos rastros chi bidimus e chi s’agatant totu a inghìriu ma chi non semus prus bonos a cumprèndere, chi non nos narant prus nudda. Est a ischire is sinnos de su chi fìamus cando faeddaìamus un’àtera limba, e sodigaìamus in àteros surcos. Sinnos chi galo oe nos faeddant ma non semus prus bellos a ddos lèghere e intèndere. Pro nàrrere… pensade-bos-dda a s’aràldica picada me in is muros de is crèsias prus antigas: tante bortas ddoe at sìmbulos catalanos, àteras bortas s’àrbore israighinadu de is de Arboreas; pensade-bos-dda a sa toponomàstica istòrica chi fatu fatu galu si campat a suta de cudda ufitziale, iscantzellada pro more de sa “modernidade”: pensade tando a su liet motiv essidu a foras contras a su movimentu black lifes matters chi dae s’Amèrica cuntierrat su suprematismu biancu e punnat a isderrùere is sìmbulos de sa secolarizatzione cosa sua, chi narat chi s’istòria non bolet iscantzellada ma chi non càrculat cando sunt is canes mannos a iscantzellare s’istòria de is pòpulos torrande-nche-ddos a òrfanos de memòria e de istòria comuna, fàtziles a corròmpere e catzigare ancora. Pensade-bos-dda a is modas de nàrrere, a is ditzos e fintzas a is frastimos prus malos chi tante bortas, chirchende chirchende, nos iscòviant acontèssidas orrorosas chi is antigos nostros ant connotu, sufridu e iscarèssidu pro s’iscarmentu. Oe in die su bonu de nois càstiat custos sinnos e non ddos ischit prus connòschere. Proite? Est solu sa neghe de su cambiare is limbàgios e modas? Incapas, ma dda pigamus giustu giustu a ipòtesi, proite ca 300 annos a oe at incumintzadu in Sardigna unu caminu chi a bellu a bellu at transidu grandu parte de su pòpulu sardu dae sa dimensione natzionale anca s’agataiat in s’àndala naturale cosa sua, nde nd’at mòvidu, istraviadu conca a cudda chi torraiat paris a s’imbentu de Casa Savoja, cussa famìlia de ducas iscurigosos sèculos e sèculos abramida de potere, in punnas de s’istendiare peri totu sa penìsula italiana is farrancas cosa sua. Unu progetu chi non podiat pònnere raighinas fintzas a cando sa sorte non ddos at imbestidos cando, dae sa paghe a pustis de sa Gherra de Sutzessione Ispagnola, ddi est pròpiu in conca su tìtulu de Re de Sardigna Custa istèrrida fiat unu contigheddu pro bos pigare a sa Sardigna de su 1720. Dae innoe lasso sa chistione a su Maistru Casula chi nos at a ispricare cummente custu libru nos podet fàghere profetu e proite non nos podimus acuntentare prus de su chi is àteros ant semper contadu a pitzus de nos-àteros etotu e proite depimus èssere nois, cun is faeddos e is manos nostras a torrare a assentare su caminu chi amus lassadu cando ancora nos connoschiant in totu Europa pro èssere sa Natzione Sardisca.
Invio
Scrivi a Francesco Casula
Subra su libru “Carlo Felice e i tiranni sabaudi” Unu meledu de Enrico Putzolu (conduttore televisivo ed esperto in lingua sarda)ultima modifica: 2023-02-23T09:12:10+01:00da
Reposta per primo quest’articolo