15-10-2013: Corso di Lingua sarda a Serrenti

Serrenti – Corso di Lingua sarda

PRIMO INCONTRO DEL l 5/10//2013

Ottone Bacaredda. Nasce a Cagliari nel 1849 e vi muore nel 1921. Deputato al Parlamento e per molti anni sindaco di Cagliari, la sua produzione sardo-campidanese doveva essere molto vasta ma a noi è rimasta solo qualche sonetto. Personaggio da leggenda – si ricordano ancora is tempus de Bacaredda – a lui si attribuisce l’apoftegma candu non poteis pappai pezza pappai pisci, Ma ecco il sonetto chi ci interessa maggiormente, in cui il reazionario Bacaredda, pur senza fiele e senza cattiveria mette alla berlina una grottesca sommossa rivoluzionaria del popolo cagliaritano arrosciu de suffriri,.

 

SA RIVOLUZIONI

De terraprenu a sa Prazza ’e su trigu 26

est tottu sa zittadi avvolotara;

s’intendit un’ammuinu, unu murigu,

unu buddiri de genti sfainara.

 

Si bint’is faccis grogas che sa gêra

ghettant is ogus ciccidas che fogu,

bessit a pillu un’arrogu ’e bandera:

de boxis malas si prenit su logu.

 

Zerriant chi no’ est manera ’e si spiliri

chi non c’est caridari e religioni,

chi troppu seus arroscius de suffriri

e chin ci bollit sa rivoluzzioni!

 

E giai d’ognunu tocca de gorteddu

già si pigat de sanguini s’arrancu…

Heus a biri s’arruina de Casteddu

puit’hanti cresciu sa sparedda a francu.

 

 

Gaetano Canelles. Nato a Cagliari l’11 gennaio 1876 e ivi morto il 2 aprile 1942, Canelles discendeva da una delle più antiche famiglie del patriziato isolano, già appartenente a una casata catalana passata in Sardegna sin dai tempi della conquista dell’Infante Alfonso.

 

SU  MAIOLU

Sa lliaga prus manna de Casteddu

po chini no ddu scit est su majolu

chi de bidda ’n ddi benit solu-solu

po faî fortuna, ancora piccioccheddu

 

Bogau su callu e postu su cappeddu

istudiendi a moda de bestiolu

in sa vida senz’atturu consolu

de mixinas o leîs pigat s’aneddu!

 

Sa schina pinnighendi innoi o innia

allompit a zittari, o prus a susu:

tottu in Casteddu porit capitai!

 
Poniddi guantus, gruxis, oreria!

faiddu deputau, mancai de prusu;

ma de majolu non ddi bessit mai!

 

 

SU «SURCU»

Su «Surcu» dogna dì senz’ ’e arreposu

abbaulat a is carcangius de Cocco-Ortu,

scriendi, cu istili verenosu,

chi prim’ ’e s’ora dd’iat a bolli mortu!

 

Ddi narat chi è malignu, chi è gelosu

chi no tenit ingegnu e fueddu sciortu;

chi è stettiu a sa Sardigna perniciosu,

ch’ in dogn’affari hat tentu sempri tortu:

 

’ta lastima de tinta e de paperi!

perdius senza speranzia de fortuna!

’ta lastima ’e talentu spendiu mali!

 

Su «Surcu» a chini in conca portat sali

Ddi movit su corpus che sa pruna

E Coccu…s’in ddi strexit su paneri!

 

Teresa Mundula Crespellani. Sposata con l’avvocato Luigi Crespellani, già sindaco di Cagliari e presidente della regione sarda, sorella di Mercede Mundula, la poetessa cagliaritana più conosciuta in Italia nella prima metà del Novecento

 

SA FAMIGLIA DISGRAZIARA

Sa genti fiat passilla e ripassilla

piccioccus, piccioccas, babbu e filla

in Via Roma, cun su veru gosu

de si pigai su soli e s’arriposu.

 

Fem’appoggiau, stesiau de sa genti

in su spuntoni de sa Rinascenti

cun d’unu amigu chi no hemu prus biu

leggiu  che tiaulu, basciu che pipiu.

 

Passant duas piccioccas arriendi

a facci ’e cuaddu chi parit mussiendi

«’Ta leggias cussas duas,’ta disgraziadas,

cun cussas buccas spropositadas!».

 

       «Funt duas fillas mias», m’hat nau s’amigu

comenti fessi stetiu tirau a figu.

«Ma no, no nau de cussas, niente affattu!

Seu nendi de is chi sunt avatu!».

 

«Cussas puru funt fillas mias

is prus piticas de totus is pipias».

e deu chirchendi su scorriu de arrangiai:

«Ma no cumprendis chi ’ollu nai

Cussas ateras prus artas, cun cappeddu,

a garbu de ciuliru a terrazzeddu!».

 

«E funt fillas mias cussas puru!».

No ci fiat scampu, femu palas a muru!

Non podemu pensai mancu in garronis

a unu collegiu de martiniconis.

 

 

Antonio Vincenzo Ignazio Cogotti. Nasce a Villacidro il 27 gennaio 1868, si laurea a Cagliari in Giurisprudenza, esercita l’avvocatura al suo paese natale – dove fu anche sindaco – e muore nel 1946. Di questo poeta, le cui poesie rappresentano schizzi d’ambiente, di interni e di personaggi popolari, veloci e graffianti, sui quali si distende talora un velo di melanconia si conoscono complessivamente una dozzina di composizioni tra edite e inedite.

 

IS PICCIOCCUS DE CROVI

Sunt in quattru o cincu, tot’impari

assoziaus po fai ’na picchettara;

unu hiat bolli andai a s’or’e mari,

s’atru hiat a bolli fai sa zipulara;

 

ma in su mentris chi staint cumbinendi,

eccu unu bellu prat’e culingionis,

beni indorau de bagna e f umiendi,

chi ponit finit a tott’is chistionis.

 

Is piccioccus ddu ’ngiriant, e dognunu

preparat tres arrialis po pagai,

poi si sezzint e pappant in comunu.

 

Ma unu mischinu, ha perdiu sa bursitta

E tristu chi non podit picchettai

Castiat su prattu e lingi sa frochitta.

 

SU BITTESU

Unu bittesu pagu scrupolosu

in contus de fora e de presoni

tenia sigura e firma convinzioni

chi su furai fia casi doverosu.

 

Immoi chi a mannu teni pagu ’e fai,

a studiai s’è postu sa dottrina

po binci s’ignoranzia suprafina

e is prinzipius zivilis imparai.

 

Non boliar’essi s’urtimu de is tontus.

Intendendi chi fra is cumandamentus

ci fia cussu a sa fura d’essi attentus

spantau ha nau: «Ndi chircanta de contus!».

 

 

UNU FASTIGGIU

Passa e arrepassa in d’unu propriu logu,

mischinu, deu non mi canzamu mai,        

e cun sa facci arrubia che su f ogu,

castiamu a susu senza mi firmai.

 

Issa, intanti, cumprendiu hiat giai su giogu,

e sezzia in curridoriu a ricamai,

mi castiara, maligna, a suttiogu

e mi lassà sighiri a passillai.

 

Ma candu, f inalmenti, a unu lantioni

m’accozzu e, facc’e tontu, in su momentu

de ddi scriri ddi fazzu s’azioni,

 

issa ’nci f uliat agu e canavacci,

si ’ndi pesat a lestru che su bentu,

e mi ’nci serra sa ventana in facci.

 

 

Bernardu de Linas. Pseudonimo di Luigi Cadoni, nasce a Villacidro  nel 1884: nipote  di Ignazio Cogotti e parente di Giuseppe Dessì, muore giovanissimo a 33 anni nel 1917.

 

SU STUDIANTI

 

Dogna mamma bramat tenni unu pipiu

in su cursu tecnicu o in su ginnasiali

po chi cun su tempus ddu biat istruiu

cun tanti de laurea o predi o generali.

 

Però candu in zucca portat pagu sali

su bravu studianti fattu bagadiu

s’impiegu non benit e su capitali

intanti nci hat perdiu su babbu pentiu.

 

Aici sa famiglia s’atturat in dolu

prangendi su fillu chi crediat abili

mentras chi fiat tontu che unu bestiolu.

 

                E su studiadeddu senza occupazioni

po no fai un’accabu troppu miserabili

s’arruolat sergenti o guardia de presoni.

 

 

 

Luigino Cocco. Singolare poeta casteddaiu, noto Giginu, nato nel 1910 e morto nel 1997. Poeta e edicolante per decenni in Piazza Martiri a Cagliari, un osservatorio privilegiato e fisso, da cui guarda e riguarda il suo piccolo mondo, avvolgendolo della sua sottile malignità, o, all’opposto, di una melanconica pietà, con una prevalenza sempre però del sorriso sulla tristezzae spesso persino con una intonazione e una vis comica esilarante.

 

S’AMPUDDA

Gomai Cicitta, ha liggiu su giornali?

Ddu sci’ chi seu ancora a bucc’oberta

po su spantu? Dda liggia sa scoberta

de sa fecundazioni artifiziali?

Gomai Cicitta mia, cust’è su mundu!

Figu ’n pruini, succi de xipudda

amesturau e postu ’n d’un’ampudda,

genera’ su pipiu brunu, biundu

o a su colori ch’è istetiu ordinau

de cudda genti malafortunara

senz’ ’e fillus, tant’annus coiara:

mellus chi sa Scienzia ci hapa pensau!

È po candu a sa Luna eus a andai.

Si è berus chi non c’est anima bia,

ndi serbi’ de ampuddas, gomai mia,

si est unu mundu ’nter’ ’e fecundai!

Si gomai’ ntendi’ su prexi ’e Luxia,

sa mulleri de Arreiga Tuvura!

Ha’ nau: « Ah! Deu bollu ’na creatura!

Ita m’importa si no è de brenti mia?».

Cuddas riccas chi ddu podinti ispendi,

biadas!, non si privanta de nudda!

Po no ispremi, comporant un’ampudda

e is poberas tenint axiu spremendi!

Si ancora nci campaus calincun’annu,

Deus m’had a perdonai po su sciolloriu,

heus a intendi: «Fill’ ’e laboratoriu!

Bruttu fill’ ’e ’n’ ampudda a zugu mannu!».

Sa Scienzia, su progressu, una scoberta

in su mundu fainti bella figura;

ma custa, ch’è aici bella de natura,

no è mellus chi dda lessinti coberta?

 

15-10-2013: Corso di Lingua sarda a Serrentiultima modifica: 2013-10-15T07:26:34+02:00da zicu1
Reposta per primo quest’articolo