Statuto sardo e dintorni di Francesco Casula: recensione di Franco Carlini

Una circa  a pizzus de su Statudu Sardu 

de Franciscu Carlini 

De Franciscu Casula si connoscit s’impignu politicu, sindigali e culturali po sa lingua e sa cultura sarda, e no de oi. Prus pagu connotu est su traballu chi issu at fattu, i est sighendi a fai, in sa scola, chi ddu pòrtat in donnia bidda de Sardigna po attobius cun maistrus, professoris e scientis, e prus pagu puru est connotu, bogaus is amigus, su chi est fadendi in sa scola sua, s’Istitudu Martini de Casteddu, aundi est professori de unus binticinc’annus.

Est stetiu unu de is primus chi at fattu intrai sa litteradura sarda (in sardu) in d’un’aula de una scola manna, fadendi connosciri autoris chi is piccioccus de 17-20 annus no sciriant nimmancu ca esistiant, e aici po sa storia, sa cultura e sa lingua sarda.

S’urtimu traballu fattu de issu in sa scola pertòccat su Statudu de sa Regioni sarda chi at analisau e studiau in pari cun d’una classi V in s’annu de scola 2000-2001, e chi s’est cuncruiu cun sa prentadura de unu liburu de importu mannu, siat po su valori didatticu siat po cussu culturali prus in generali. Su liburu tenit a titulu Statuto Sardo e dintorni (sa prefazioni est de Eliseu Spiga) i est nasciu de sa idea de fai connosciri su Statudu Sardu a is giovunus de sa scola.

Tempus passau, tempus presenti e tempus benideru sunt cumpresentis in su traballu de is piccioccus de Franciscu Casula, chi sunt andaus a biri cali sunt is raixinis storicas, partendi de sa nascida de su Stadu italianu finas a is istanzias regionalisticas chi sunt intradas in s’Assemblea Costituenti e ant fattu nasciri su Statudu.

Sa circa acàbat cun duus scrittus de Emiliu Lussu chi pertòccant is autonomias regionalis e su federalismu, scrittus de importu mannu, disconnotus in sa scola e in medas aterus logus puru chi no siant cussus de is ispecialistus. A s’acabu de su liburu ddoi at su Statudu in sardu, tradusiu in campidanesu de Matteu Porru e in logudoresu de Franciscu Masala.

S’insufficienzia a respundiri a is esigenzias de sa Sardigna de su 2000, sempiri prus crara a is politicus, a is intellettualis e povinas a sa genti comuna, pòrtat is scientis de Casula  a concruiri ca su Statudu est becciu e ca tòccat a ddu mudai. I est in custu puntu chi sa circa insoru si sàldat cun d’una chistioni politica de oindì, est a narri a su dibattu a pizzus de sa necessidadi de ndi pesai un’Assemblea Costituenti Sarda in sa prospettiva de fai prus agili i cunformada a is tempus e a is problemas suus un’aina cunsiderada arruinada de diora.

Unu bellu traballu, cussu fattu in s’Istitudu Martini de Casteddu, poita Franciscu Casula est unu maistru in su significu prenu de fueddu, unu chi scit fueddai cun is scientis, chi arrenescit a ddus imburdigai in chistionis no fazilis, prus pagu puru po giovunus casi sempiri no avvesus a s’impignu scolasticu, chi ddus scit organisai in d’una circa longa, ammostendisì ghia segura candu tòccat a intramesai argumentus de genia differenti, a ddis donai sanguni rimandendi de s’unu a s’aterus, a sciolliri argomentus trobeddaus chi prus de una borta scoràggiant povinas professoris armaus de bona voluntadi.

Su chi ferrit in su liburu est sa capassidadi ammostada de is iscientis de intricciai una sia longa de argumentus storicus culturalis linguisticus, fadendisì a cumprendiri ca is giovunus circadoris sunt arrenescius a biri is interrelatas chi esistint intre storia sarda e storia italiana (sa cosa prus pagu diffizili), ma finas cussas intre storia e cultura, cultura e lingua, lingua cultura e identidadi, e totu custu in su grandu quadru politicu de is urtimus 150 annus, studiau in sensu diacronicu e sincronicu, e su totu bistu in d’una prospettiva chi no est scéti italiana ma europea e, po certas caras, mundiali.

In donnia argumentu, in donnia pagina s’intendit sa passioni manna de un’intellettuali chi de prus de bint’annus est gherrendi po chi sa storia, sa cultura e sa lingua de Sardigna achistint sa dignidadi prena chi ddis minescit i essant ainas de unu modellu de sviluppu nou.

Su speru, a pustis de ai liggiu Statuto sardo e dintorni, est chi custu liburu no abarrit arrimau in sa bibliotega de sa scola aund’est nasciu ma chi ndi essat a foras e andit in ateras scolas, totus cussas de s’Isula, si est possibili, po chi, cun sa forza de s’esempiu de chini ddoi at traballau, professori e scientis, donit s’impellida po fai sa matessi cosa in aterus campus, cussus de sa storia, de sa cultura, de s’arti e de sa lingua de Sardigna.

 

 

Statuto sardo e dintorni di Francesco Casula: recensione di Franco Carliniultima modifica: 2014-07-29T09:11:22+02:00da zicu1
Reposta per primo quest’articolo